عقد لازم و جایز چیست؟
ارسال شده توسط وکیل پایه یک دادگستری در ۱۴۰۱-۰۶-۲۹
در فقه و حقوق، عقدها نقش اساسی در برقراری روابط مالی و حقوقی بین افراد دارند. این عقدها بر اساس شرایط و اقتضائات، به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: عقد لازم و عقد جایز. عقد لازم، تعهدی است که پس از انعقاد، بدون توافق طرفین قابل فسخ یا تغییر نیست و اجرای آن الزامی است. در مقابل، عقد جایز، در صورت نیاز و رضایت طرفین، قابلیت فسخ و تغییر دارد و انعطاف‌پذیری بیشتری را به طرفین میدهد. شناخت تفاوت‌ها و ویژگی‌های این دو نوع عقد، در تنظیم قراردادها و رعایت حقوق و تعهدات نقش حیاتی دارد. اگر اطلاعات کافی ندارید و میخواهید بدانید عقد لازم و جایز چیست در ادامه مطلب بابهترین وکیل حقوقی در اصفهان همراه باشید.
عقد لازم
در نظام حقوقی ایران، عقود به‌طور کلی به دو دسته‌ی لازم و جایز تقسیم می‌شوند که این تقسیم‌بندی نقش مهمی در تعیین حدود اختیارات طرفین عقد دارد. عقد لازم یکی از مهم‌ترین انواع عقود است که پس از ایجاد آن، هیچ‌یک از طرفین حق بر هم زدن آن را به‌صورت یک‌جانبه ندارند، مگر در مواردی که قانون اجازه داده باشد. این ویژگی باعث میشود عقد لازم از استحکام بیشتری برخوردار باشد و امنیت حقوقی بالاتری را برای طرفین فراهم کند. درک صحیح مفهوم عقد لازم و تفاوت آن با سایر انواع عقود، به ویژه در تنظیم قراردادها و انجام معاملات روزمره، اهمیت بسزایی دارد و می‌تواند از بروز اختلافات و فسخ‌های غیرقانونی جلوگیری کند.
عقود لازم عقد هایی هستند که در ضمن آن هیچ یک از طرفین حق فسخ را ندارند. مگر در شرایط قانونی، بدون رعایت شرایط قانونی حق فسخ وجود ندارد. عقد اجاره، عقد بیع و نکاح از دسته عقود لازم است.
شرایط عقد لازم
عقد لازم را فقط در صورتی میتوان فسخ کرد. که کالا مورد معامله نقصی داشته باشد. که در هنگام خرید آن را ندانید. و یا هر دو در طرف معامله نسبت به فسخ معامله رضایت داشته باشند. هردو طرف اقدام به فسخ معامله کنند. اراده و خواست یکی از طرفین نسبت به فسخ معامله تاثیری بر فسخ آن ندارد.
انواع عقود لازم
ما در زندگی رومزه از عقود لازم استفاده میکنیم. که شاید متوجه آن ها نباشیم در ادامه بهترین وکیل حقوقی در اصفهان به انواع آن و تفاوت های عقد لازم و جایز میپردازد.
- عقد بیع: عقد بیع عقدی است که در مقابل پرداخت وجهی مالکیت کالایی را به دست خواهید آورد. برای مثال در ازای پرداخت وجهی شما صاحب و مالک یک خودرو خواهید شد. در واقع در عقد بیع فروشنده ، مالکیت کالا را در برابر دریافت وجه یا مالی دیگر به خریدار انتقال می دهد.
- عقد اجاره: عقد اجاره عقدی پرکاربرد و آشناست. در عقد اجاره طرفی مال خود را با گرفتن وجهی به عنوان اجرت در اختیار دیگران قرار خواهد داد. برای مثل فردی خانه خود را به مدت معلوم و با مبلغ اجاره معلوم در اختیار شخص دیگری قرار میدهد و در واقع از زمان قرار داد مستاجر صاحب خانه است.
- عقد مساقات: عقد مساقات در واقع به معنی سیراب کردن درختان است. در این عقد یک طرف باغ خود را در اختیار شخصی قرار خواهد داد. و آن شخص با آبیاری درختان و رسیدگی به آن ها در محصولات درختان با صاحب باغ شریک میشود. یعنی محصولات باغ بین طرفین قرار داد تقسیم میشود.
- عقد صلح: در عقد صلح طرفین قرار داد با هم سازش میکنند و در واقع بر سر امری با یکدیگر به توافق میرسند. گاهی به دلیل جلوگیری از اختلافات احتمالی در آینده رفین با هم عقد صلح میکنند.
- عقد مزارعه: این عقد امروزه کاربرد خود را از دست داده عقد مزارعه یک عقد کوتاه مدت است. در عقد مزارعه که در ارتباط با محصولات کشاورزی است محصول به دست آمده میان طرفین عقد تقسیم میشود البته در قرار داد نوع کشت و زراعت، میزان و مقدار و قدرالسهم طرفین معامله مشخص خواهد بود.
بیشتر بخوانید: عقود معوض و غیرمعوض چیست ؟
عقد جایز
عقد جایز نوعی از قرارداد است که در صورت انعقاد، قابلیت فسخ و تغییر آن برای طرفین وجود دارد. این نوع عقد، قدرت انعطاف بالایی دارد و بر اساس رضایت و توافق طرفین قابل اصلاح یا حل وفصل است. از جمله مهم‌ترین ویژگی‌های عقد جایز، آزادی طرفین در زمان و نحوه فسخ آن است که به آنها اجازه میدهد با حفظ حقوق و منافع خود، در صورت نیاز، قرارداد را پایان دهند یا تغییر دهند.
استفاده از این نوع عقد، در مواردی که نیاز به انعطاف‌پذیری و کنترل بیشتر است، رایج و مرسوم می‌باشد.در مطلب فوق عقد لازم و تمام شرایط و انواع آن را توضیح دادیم. عقد جایز عقدی است که طرفین معامله میتواندد به راحتی معامله بدون دلیل فسخ کنند. در واقع هر زمانی که اراد کردند میتوانند معامله را حتی به صورت یکطرفه فسخ کنند. در ادامه مطلب عقد لازم و جایز چیست همراه باشید تا با انواع عقد جایز و تفاوت عقد لازم و جایز آشنا شوید.
شرایط عقد جایز
برای آن‌که یک عقد جایز به‌طور صحیح و معتبر واقع شود، باید همان شرایط اساسی‌ای که در عموم عقود معتبر است، در آن نیز رعایت گردد. این شرایط عبارت‌اند از: قصد و رضای طرفین در هنگام عقد، اهلیت قانونی برای انجام معامله (بلوغ، عقل، رشد)، مشروع بودن جهت معامله، و معین و قابل تسلیم بودن مورد معامله. با وجود آن‌که عقد جایز، ماهیتی انعطاف‌پذیر دارد و هر یک از طرفین میتوانند آن را هر زمان که بخواهند فسخ کنند، اما صحت و اعتبار اولیه آن همچنان وابسته به رعایت این شرایط عمومی است. بنابراین، عقد جایز تنها در صورتی معتبر است که در هنگام انعقاد، این ضوابط قانونی و فقهی رعایت شده باشند؛ در غیر این صورت، حتی عقد جایز نیز از نظر حقوقی باطل یا غیرنافذ خواهد بود.
عقد جایز بدون هیچ دلیل و منطقی فسخ میشود. و همچنین نیازی به موافقت طرف مقابل برای فسخ معامله نیست.
انواع عقد جایز
- عقد ودیعه: این عقد نوعی عقد معین است که در آن شخصی مال را در اختیار فردی قرارر میدهد و آن فرد بدون گرفتن اجرت و هزینه از آن مال محافظت و نگهداری میکند.
- عقد عاریه: این عقد در واقع همان عقد قرض دادن است. به موجب این عقد شما مالی را در اختیار فردی دیگر قرار خواهید داد. تا از آن مال بدون پرداخت هزینه ای بهره ببرد.
- عقد مضاربه: عقد مضاربه از مهم ترین های عقد های جایز است. در این عقد یک سرمایه گذار سرمابه یک تجارت را در اختیار فردی قرار میدهد. طرف دیگر عمل تجارت و کسب سود از سرمایه ای که در اختیارش قرار گرفته را انجام میدهد و در نهایت سرمایه گذار را در سود خود شریک میکند.
- عقد وکالت:شخصی فردی را با عنوان وکیل برای انجام امری جانشین خود میکند.عقد وکالت از دسته عقد های جایزیست که نسبت به دیگر عقد ها کارایی بیشتری دارد.
- عقد شرکت: در عقد شرکت بین دو یا چند نفر معامله ای صورت میگیرد. در واقع معامله بر مالی صورت میگیرد که میان آنها مشترک است.
تفاوت عقد لازم و جایز
در این مطلب به ویژگی های هر یک از عقد لازم و جایز پرداختیم. بهترین وکیل حقوقی در اصفهان بیان میکند که تفاوت این دو عقد در واقع به شرایط فسخ آن ها مربوط میشود. در عقد لازم طرفین معامله نمیتوانند معامله را فسخ کنند مگر با شرایط قانونی موجود در معامله اما در عقد جایز در هزمان هریک از طرفین اراده کنند میتوانند معامله را فسخ کنند. یکی دیگر از تفاوت های عقد لازم و جایر در زمان فوت یکی از طرفین معامله است که در عقد جایز معامله از بین خواهد رفت اما در عقد لازم بدین صورت نیست.
راه های ارتباطی