تفاوت عقود عهدی و تملیکی

عقود عهدی و تملیکی

همانطور که میدانید عقدها به گروه های مختلفی تقسیم میشوند مثل عقد لازم و جایز، عقد معوض و غیر معوض و … عقد عهدی و تملیکی هم در واقع گروه دیگری از عقود است که باید به خصوصیات هر یک از آن ها بپردازیم تا به درک بهترین از این عقود دست یابیم.

عقد عهدی

در عقد عهدی یکی از طرفین قرارداد یا هر دو ملزم به انجام کاری می شوند که به آن متعهد شدند. البته این تعهد می تواند مالی یا غیر مالی باشد . مثالی ساده مفهوم این عقد را برای شما روشن خواهد کرد. شما برای موضوعی حقوقی نیاز به وکیل دارید. وکالتی که شما به وکیل خواهید داد در واقع یک عقد عهدی است چرا که بهترین وکیل قتل در اصفهان در مقابل حق الوکالتی که دریافت خواهد کرد متعهد میشود که مسائل حقوقی شما را انجام دهد. عقد کفالت، عقد عاریه، عقد ضمانت و .. نمونه هایی از عقد عهدی هستند.

عقد تملیکی

همانطور که از نام این عقد متوجه شدید در این عقد شما مالکیت چیزی را به دست خواهید آورد. در واقع عقدی که نتیجه آن انتقال مالکیت از یک نفر به نفر دیگر باشد ، یک عقد تملیکی است. مثال ساده ای که میتوان برای عقد تملیکی عنوان کرد خرید و فروش است. برای مثال شما قصد خرید خانه دارید. در ازای پرداخت مبلغی معین شما مالک و صاحب خانه خواهید شد. البته مالکیتی که در عقد تملیکی بیان میشود یک مالکیت دائمی نیست و ممکن است در قرارداد ، مالکیت موقت در نظر گرفته شود . مثل عقد اجاره که در واقع شما زمانی که مستاجر هستنید به مدت معینی صاحب و مالک هستید. از این روز زمان مالک بودن در عقد تملیکی حائز اهمیت نیست و فقط مالکیت اصل مهم این عقد است.

تفاوت عقود عهدی و تملیکی

اولین و مهم ترین تفاوت عقود عهدی و تملیکی در موضوع تعهد است. در عقود تملیکی موضوع تعهد انتقال مالکیت و در عقد عهدی انجام کاری است. از دیگر تفاوت عقود عهدی و تملیکی متفاوت بودن احکام این دو عقود است.  مثلا در نوع تملیکی باید فرد مورد معامله هنگام قرارداد وجود داشته باشد اما درعقد عهدی می تواند بعدا ایجاد شود برای مثال بهترین وکیل اصفهان بیان میکند. شما یک کمد دیواری را سفارش دهید کمی مدتی بعد آن را ساخته و به منزل شما ارسال کنند یعنی در زمان این نوع عقد کمد دیواری هنوز ساخته نشده است. همچنین موضوع تعهد در این دو عقد با هم متفاوت است . در عقد تملیکی چون یک مال وجود دارد نحوه مطالبه بنا به مورد می تواند متفاوت با یک عقد عهدی باشد .

عقود تملیکی (Transferring Contracts):

• اثر مستقیم: در این نوع عقود، به محض انعقاد قرارداد، مالکیت عین معین یا حق مالی معین از یک طرف (انتقال دهنده) به طرف دیگر (انتقال گیرنده) منتقل می‌شود. به عبارت دیگر، نتیجه‌ی مستقیم این عقود، تملیک و انتقال مالکیت است.
• موضوع: معمولاً موضوع این عقود، عین معین (یک شیء مشخص و موجود) یا حق مالی مشخص است.
• ایجاد حق: عقد تملیکی حق عینی برای طرف مقابل ایجاد می‌کند. حق عینی حقی است که شخص مستقیماً بر یک مال دارد و می‌تواند در مقابل همه افراد به آن استناد کند (مانند حق مالکیت).
• لزوم وجود مورد معامله: در عقود تملیکی، مورد معامله (مال یا حق مورد انتقال) باید در زمان انعقاد عقد موجود باشد، در غیر این صورت عقد باطل است.
• مثال‌ها:
  • بیع (خرید و فروش): به محض توافق بر سر مبیع و ثمن، مالکیت کالا از فروشنده به خریدار منتقل می‌شود.
  • هبه (بخشش): با قبول هبه توسط گیرنده، مالکیت مال از اهدا کننده به او منتقل می‌شود.
  • صلح در مقام بیع: اگر طرفین برای رفع اختلاف، مالی را در مقابل مال دیگر صلح کنند، اثر آن انتقال مالکیت است.
  • اجاره (در خصوص منافع): در عقد اجاره، مالکیت منافع عین مستاجره در طول مدت اجاره به مستاجر منتقل می‌شود (تملیک منفعت).
  • قرض: با انعقاد عقد قرض، مالکیت مقدار معینی از مال به قرض گیرنده منتقل می‌شود.

عقود عهدی (Obligatory Contracts):

• اثر مستقیم: از نظر بهترین وکیل قتل در اصفهان در این نوع عقود، بلافاصله پس از انعقاد، تعهدی بر عهده یک یا هر دو طرف قرارداد ایجاد می‌شود. به عبارت دیگر، نتیجه‌ی مستقیم این عقود، ایجاد دین و حق دینی است.
• موضوع: موضوع این عقود می‌تواند انجام دادن یک کار، دادن یک چیز (در آینده) یا خودداری از انجام یک کار باشد. لزومی ندارد که موضوع در زمان عقد موجود باشد (مانند تعهد به ساخت یک ساختمان).
• ایجاد حق: عقد عهدی حق دینی برای طرف مقابل ایجاد می‌کند. حق دینی حقی است که یک شخص بر ذمه‌ی شخص دیگر دارد و فقط در مقابل همان شخص قابل استناد است.
• عدم لزوم وجود مورد تعهد در زمان عقد: در عقود عهدی، لازم نیست که موضوع تعهد در زمان انعقاد عقد موجود باشد (مانند تعهد به ساخت یک خانه که در زمان عقد وجود ندارد).
• مثال‌ها:
  • وکالت: وکیل متعهد به انجام اموری به نیابت از موکل می‌شود.
  • کفالت: کفیل متعهد به حاضر کردن مکفول در صورت عدم حضور او می‌شود.
  • ضمان: ضامن متعهد به پرداخت دین مدیون در صورت عدم پرداخت او می‌شود.
  • جعاله: جاعل متعهد به پرداخت اجرت در مقابل انجام عمل معین می‌شود.
  • مقاوله (قولنامه): طرفین تعهد می‌کنند که در آینده عقد بیع را منعقد کنند.
  • اجاره (تعهد به تسلیم مورد اجاره): موجر متعهد می‌شود که عین مستاجره را به مستاجر تسلیم کند.
  • پیمانکاری: پیمانکار متعهد به انجام پروژه معینی می‌شود.

به طور خلاصه، تفاوت اصلی در این است که:

• در عقد تملیکی، بلافاصله مالکیت منتقل می‌شود.
• در عقد عهدی، بلافاصله تعهد ایجاد می‌شود.

درک این تفاوت برای تعیین حقوق و تکالیف طرفین، شرایط صحت عقد و آثار ناشی از آن بسیار مهم است. برای مثال، در عقد بیع تملیکی، خریدار به محض عقد مالک می‌شود و می‌تواند در آن تصرف کند، در حالی که در یک قرارداد پیمانکاری عهدی، پیمانکار صرفاً متعهد به انجام کار است و تا زمانی که کار را انجام ندهد، حقی در عین مورد پیمان ندارد.